Zoals je ondertussen in andere artikels op deze website al gelezen hebt, rijst brood met zuurdesem optimaal rond de 24°C. Deze temperatuur is moelijk om constant te houden in een gewone keuken – je kan de temperatuur van bloem en water initiëel wel exact bepalen maar het gaat onherroepelijk afkoelen. Hoe groter de massa, hoe trager, en de meeste mensen bakken maar één of twee broden tegelijk.
Een mogelijke oplossing is het deeg op “een warme plek” zetten, zoals zoveel kookboeken aangeven. Dit is natuurlijk flauwekul. Wat je echter wél kan doen, is de omgevingstemperatuur effectief constant beïnvloeden.
Met een eenvoudige lamp en een thermostaat.
Hoe werkt dit principe?
- Zoek een afgesloten, goed geïsoleerde ruimte/kast/kamer. Professionele bakkers hebben een inloop kamer waar rekken brood aan één keer ingereden kunnen worden. Je kan met simpele houten planken een kubus fabriceren, maar het isolerend effect is niet zo eenvoudig.
In mijn geval heb ik een niet gebruikte koelkast een tweede leven gegeven.
- Monteer een spot met min. 40W op een thermostaat, zodat je kan instellen wanneer deze geactiveerd wordt. Merk de zwarte kabel op in de koelkast met aan het uiteinde een voeler voor de temperatuur.
Een universiele thermostaat tussenstekker die van -40 tot 99°C kan monitoren kan je kopen op onder andere <a href="http://www.conrad.be/ce/nl/product/615910/CE-UT-200-Universele-thermostaat-Tussenstekker-40-tot-99-C?queryFromSuggest=true" target="_blank">conrad.be</a> voor 40 EUR.
Om niet te energie verspillend te werken, en omdat de koelkast best wel groot is, heb ik voor wat warmte circulatie gezorgd door een ventilator van 12V die in computers gebruikt worden ook op die tussenstekker gestoken, samen met de spot.
Om de mogelijkheid te hebben om de ventilator volledig uit te schakelen, zijn er twee aparte stekkers voorzien: ééntje die de ventilator voorstelt, en ééntje die de spot voorstelt. De spot zit trouwens in een super simpele armatuur die wij in ons vorig huis hadden gemonteerd waar nu geen plaats meer voor was.
Brood laten rijzen doe je best in een vochtige omgeving zonder te veel tocht, omdat het deeg anders kan verkorsten. Als je ander voedsel incubeert, zoals **tempeh **(gefermenteerde sojabonen), wil je dit net wél hebben – vandaar de extra stekker.
Alleen het vocht controleren is nu nog een probleempunt. Een kan kokend water op de bodem zetten helpt ook altijd, zeker in combinatie met de warmte van de spot.
Hoe dat er in de praktijk uit ziet, bij het maken van tempeh, zie je zo:
Zo zie je maar dat een verlaten koelkast toch nog kan dienen met een minimum aan materiaal. Ik raad trouwens niemand aan om een houten bekasting te maken rond de spot en de ventilator, zoals in de foto. Dit hebben wij gedaan tegen het verbranden, maar het hout schimmelt natuurlijk aan de onderkant vanwege het vocht!
Zelfgemaakte tempeh is trouwens véél lekkerder dan gekochte – het heeft een zeer sterk aroma, je kan er eindeloos mee variëren (gebruik andere bonen, laat het langer of korter fermenteren, …) en maak zoveel je wil. In mijn geval was dit 1.5kg bonen voor 3 EUR, exclusief elektriciteitskosten. Na 20 minuten is de incubatie kamer volledig op temperatuur (32°C, vanaf kamertemperatuur, zelfs op dat moment maar 19°C). De Rhizopus oligosporus schimmel genereert na 14h incubatie trouwens zelf relatief veel warmte: na 20h meette de thermostaat consequent 34,5°C, terwijl ik het maximum ingesteld had op 32°C.